onder een dak

Woningnood maakte, dat we niet alleen woonden in de bovenwoning in de Haagse Zeeheldenbuurt. Zelf hadden we de tussenlaag, twee kamers en suite, een kinderkamertje en een keukentje. Stromend water, wassen in de teil. Het water mocht wel eerst worden opgewarmd.

Op de bovenverdieping woonden mevrouw Immink en mijnheer Voll, teruggekeerd uit Indië nu bekend als Indonesië. Zij hadden het niet breed, na hun gedwongen vertrek uit Nederlands voormalige kolonie die zich ook met politionele acties niet van onafhaneklijkheid liet weerhouden.

Zij lieten me vaak boven spelen en zo leerde ik de smaak van een boterham met sambal kennen. En ik zag hoe ze voor een schamele bijverdienste flessen afvulden met ketjap. Oom Voll maakte een vlieger van papier voor mijn broertje, op een frame van balsahout. Eentje die het ook echt goed deed, hij ging fantastisch hoog. Ze ontfermden zich over een zieke neef, die - tsja, dat vergeet je niet - in een zolderkamertje was ondergebracht en bloed hoestte in een schaal met deksel. Later, toen ik vijf was, moesten ze op me passen terwijl de rest van mijn familie de vader van mijn moeder aan het begraven was.

Die opa was erg oud en al geruime tijd kinds. Dat leidden zijn kinderen tenminste af uit het verhaal waarmee hij van het toilet was gekomen. "We hebben nieuwe buren", rapporteerde hij verheugd. Hij had het zelf gezien, zichzelf namelijk, in het spiegeltje dat aan de binnenkant van de deur hing. Nog vertederender had mijn moeder het gevonden, dat haar vader in welgemeend gebed ging omdat hij zo blij was met zijn broodbeleg: "Heer, dank U. Dank u voor de appelstroop."

Hij kreeg met zijn vrouw acht kinderen, die hij met liefde en toewijding grootbracht. Aan hun spaarzaamheid hadden zij veel te danken. Jammer dat ik hem alleen ziek heb gekend, en dat zijn vrouw al voor de oorlog als 62-jarige was gestorven. Ik was al bijna zelf zo oud toen ik een keer gezellig over haar gedroomd en in die droom warm en zinvol met haar gepraat heb. Ze droeg de Scheveningse dracht, mensen die haar gekend hebben herkenden haar in mij. Dat vind ik een leuke gedachte.


.